Su, hayatliq menbesi 29 Nisan 2009 Çarşamba << Ana Sayfa - Bash Bet - Main Page>>

Türkiye awazi radi'osi: su, insan bedinidiki organizm sistémilirini hayatiy küchke ige qilidighan eng muhim amildur ... Insan bedini %75 sudin teshkil tapidu. Suning bedinimizdiki tarqilishi, özining hayatliqtiki ehmiyitini téximu éniq ispatlap béridu. Yeni adem méngisining%85 ti, qénimizning%90 ti, moskullarning%75 ti, adem börikining %82 ti we adem söngikining %22 ti sudin teshkil tapidu. Yétishken bir insan bir künde terlesh,kichik teret qilish we nepes élish arqiliq texminen 2.5 Létir su chiqiridu. Mutexesisler, insan bedini kündilik chiqarghan suni toluqlash üchün, her küni 6-8 istakan su ichip bérishni tewsiye qilidu. Eger yéterlik derijide su toluqlanmighinida, hüjeyriler qandin su sümürüshke bashlaydu. Bu ehwal yürekning fonksiyunigha tesir yetküzidu. Sugha éhtiyajliq bedende, börek özining xizmitini tertiplik halda élip baralmaydu. Mundaq ehwalda, börekning fonksiyunini jiger we bashqa organlar üstige alidu. Sugha éhtiyajliq bir bedende yuqirida sözlep ötken ehwallardin bashqa yene, ichi qétip qilish, tére qurghaqliqi, qichishish, danixorek chiqish, burun qanash, süydük yollirining tosulup qélishi, yötel, zukam, burun yallughi we bash aghriqi qatarliq késeller peyda bolidu.

Sehiye mutexesisliri, adem bedinining su yétishmeslik ehwali sewep bolidighan salametlik mesililirini tetqiq qilip, buninggha munasiwetlik sanliq melumatlarni otturigha qoyghan.

Bu sanliq melumatlarda, suning adem bedini bilen bolghan nisbiti asas qilin'ghan halda, beden'ge su yétishmeslikning texmini tesirliri körsitilgen. •

Kishige beden éghirliqining %1 ti etrapida su yétishmiginide, kishi ussuzluq hés qilidu we bedinining issiqliq saqlash séstimisi qalaymiqanliship kétidu – de netijide normal iqtidarida töwenlesh körülidu. •

Kishige beden éghirliqining %2 ti etrapida su yétishmiginide, beden qizitmisining örlishige we ussuzluqning küchiyishige sewep bolidu. •

Beden éghirliqining %3 ti etrapida su yétishmigende, bedenning issiqliq saqlash séstimisi pewqul'adde qalaymiqanliship kétish bilen bir waqitta, ussuzluq adettin tashqiri changqash derijisige bérip yétidu. •

Beden éghirliqining %4 ti etrapida su yétishmiginide, bedenning fézikiliq iqtidari 20-%30 etrapida töwenlep kétidu. •

Beden éghirliqining %5 ti etrapida su yétishmiginide, bash aghriydighan we harghinliq hés qilidighan ehwallar körülidu. •

Beden éghirliqining %6 ti etrapida su yétishmiginide, kishi halsizlinidu we titirek olishidu. •

Beden éghirliqining %7 ti etrapida su yétishmiginide, hushidin kétish ehwali körülidu. •

Beden éghirliqining %10 ti etrapida su yétishmiginide, kishi eqli hushini yoqitip qoyidu. •

Beden éghirliqining %11 ti etrapida su yétishmiginide, kishi ölüm girdabigha yiqinliship qalidu. •

Mutexesisler, eger kishige beden éghirliqining %12 ti etrapida su yétishmiginide, bu ehwalning éniq ölüm bilen netijilinidighanliqini eskertmekte.

Xulasiligende, yuqiridiki sanliq melumatlar, peqet insanlar üchün küchke ige bolup, barliq mewjudatlar üchün küchke ige emes. Mesilen, qumluq kémisi bolghan töge bedinide öz éghirliqining %40 ti etrapida su bolmighinidimu, hayatini dawamlashturalaydu.

Yer sharining %70 ti su bilen qaplan'ghan. Meshhur ilmiy-fantaziye roman yazghuchisi arthur s. Klark bu nuqtidin chiqish qilghan halda, «dunyani yer yüzi» emes «okyan» dep, atashning zörürlükini tekitleydu.

Alimlar, bunchilik suning nedin kelgenliki heqqide tetqiqat élip barmaqta.

Dunya apiride bolghandin tartipn ta hazirghiche, her xil ilmiy sanliq melumatlar we munazireler bolup ötken, emma biz bu munazirelerni bir chetke qayrip qoyup shundaq déyeleymizki, dunyadiki déngiz-okyanlar süyining %97 ti tuzluq sudin ibaret. %3 Etrapidiki tatliq suning 4¬ tin 3 qismi qutuplardiki muzlardin teshkil tapidu. 4 Tin 1 qismi bolsa, yer asti we derya-köllerde. Téximu éniq qilip éytqanda, %3 etrapidiki tatliq suning ichkili bolidighini %1 etrapida, yeni 3 ming 334 istakan sudin peqet bir istakan sunila ichkili bolidu.

Gerche bu sanliq melumatlarni anglighinimizda rahetsiz bolsaqmu, dawamlashturayli:

Meqsitimiz kishilerni bi'aram qilish emes, belki kéchikmestin mesilining muhimliqini her bir kishining biliwélishi we imkaniyiti yar bergen ehwal astida, qolidin kélidighan paydiliq ishlarni bashlishigha heydekchilik qilishtin ibaret. -

Dunyada kishi béshigha toghra kélidighan su miqdari yilda ottura hésap bilen 800 kup métir. -

Yéqinqi bir esirde dunya nopusi ikki hesse, suni istémal qilish bolsa alte hesse ashti. -

Dunya nopusining %40 tige su yétishmeydu. -

Bulghan'ghan su qurbanlirining köp qismi tereqqiy qiliwatqan döletlerde yashimaqta we bir milyard 200 milyon kishi pakize su ichelmeywatidu. -

Dunya nopusining 3 tin 1 ining su tazilash esliheliri yoq. -

Tereqqiy qiliwatqan döletlerde sana'ettin chiqqan kéreksiz maddilarning %70 ti we ewrez yollirining %90 ti biwaste su menbelirige tutashturulghan bolup, pakize sular nahayiti téz sür'ette bulghanmaqta. Texminen ikki milyon tonna éghirliqtiki kéreksiz maddilar, her küni derya we déngizlargha tökülmekte. Bir létir bulghan'ghan su, sekkiz létir pakize suni bulghiyalaydu. -

Dunyadiki yéza igilik meydanlirining %70 ti chöllishish tehditi astida turmaqta.

Dunya su istémalining, her qaysi sahelerge tarqilish nisbiti heqqide oxshimighan köz-qarashlar mewjut bolup, texminiy reqemler töwendikidin ibaret.

Dunyada tügitiliwatqan suning %70 ti yéza igilikige, %22 ti sana'etke, %8 ti kündilik turmushta qollinilmaqta. Yawrupada bolsa, suning %33 ti yiza igilikige, %51 ti sana'etke, %16 ti kündilik hayatta qollinilmaqta.

Su, belkim insanlar ige bolghan eng qimmetlik hayatliq menbi'iydur. Qimmetlik shey'iler déginimizde, néfit we altun'gha oxshash derhal eqlimizge kélidighan we waz kéchish mumkin emestek körinidighan maddilar, su bolmighan ehwal astida menisiz bilinidu.

http://www.trtuyghur.com/international/newsDetail.aspx?HaberKodu=49015ffd-1b58-4d13-980a-2a843ddcb0f3